Acteren in een rollenspel
Assessment acteren is een favoriet onderdeel van mijn vak als trainingsacteur. Het is ook wezenlijk anders dan een training.
Verschil acteren in assessment of acteren in training
Bij een assessment gaat het erom dat je iemand beoordeelt op zijn gedrag. Je kunt de persoon tegenover je niets leren, tenzij er een time-out wordt gegeven. Dan kun je wellicht iets bijsturen. De psycholoog die bij het assessment rollenspel aanwezig is, zal dan wat tips geven waar de kandidaat dan iets mee kan. Voor een kandidaat is het dus best spannend om in een rollenspel te zitten met een acteur. Daar ben ik me altijd wel bewust van. Ik zit er dan ook niet om het een kandidaat zo lastig mogelijk te maken. Ik probeer een spiegel voor hem/haar te zijn. Je hoopt de kandidaat dan enig inzicht te geven en hem wat hints te geven zodat hij zijn gedrag wat gaat bijstellen. Meer kun je niet doen.
Gedragsankers
Anders dan bij trainingen speel je op competenties. Dat houdt in dat je gedragsankers gaat testen bij de kandidaat: is hij/zij resultaatgericht, mensgericht. Kan hij/zij goed leidinggeven? Heeft hij/zij een duidelijke visie of een bepaalde organisatiesensitiviteit?
Oproepgedrag per competentie
Per competentie bestaan er diverse vormen van oproepgedrag waar ik als acteur uit kan putten. Als je iemand bijvoorbeeld wilt testen op zijn coachende vermogen, kun je iets roepen in de trant van: 'ik weet ook niet hoe ik dat moet doen hoor'.
Je hoopt dan dat degene tegenover je het signaal oppakt en jou bij de hand neemt om het nog eens rustig uit te leggen.
Draaiboek rollenspel
Van tevoren krijg je een casus thuisgestuurd via het secretariaat van een assessmentbureau. Dat is een draaiboek van het rollenspel. Je krijgt een scenario voorgeschoteld die je van twee kanten kunt bekijken: vanuit het oogpunt van de leidinggevende, of manager (kandidaat) en vanuit het oogpunt van de ontevreden werknemer (acteur). Allebei hebben ze hun eigen zienswijze en belangen. Het is aan de kandidaat om de beide belangen met elkaar te verenigen in een goed gesprek zodat er een vruchtbaar resultaat ontstaat.
Het belang van competenties
Het is niet voor iedereen gesneden koek om een werknemer op een positieve manier te motiveren. Bij elke functie, waarvoor je een assessment ondergaat, horen verschillende competenties. Een aantal competenties zijn al verweven met de casus. Andere competenties moet je nadrukkelijk oproepen, bijvoorbeeld organisatiesensitiviteit of visie. Deze competenties zijn wat onzichtbaarder in een casus maar voor sommige functies zijn ze wel belangrijk. Sommige competenties zijn zo belangrijk dat er een apart rollenspel omheen wordt geschreven, bijvoorbeeld 'onderhandelen'. Je kunt je voorstellen dat als je solliciteert op een hoge functie binnen de FNV, dat het vermogen om te onderhandelen hogelijk wordt gewaardeerd.
Feedback rollenspel
Na afloop van het rollenspel vindt de feedback of evaluatie plaats. Sommige psychologische adviseurs kiezen ervoor om feedback te geven waar de kandidaat bij zit. Er zijn ook assessments waarbij mijn bevindingen worden geëvalueerd met alleen de adviseur als de kandidaat uit beeld is.
Rollenspel belangrijk onderdeel van assessment
Het rollenspel is slechts een onderdeel van het assessment maar wel een heel belangrijk onderdeel. Je kunt namelijk hele veel halen uit het karakter en de aanpak van een kandidaat. Bepaalde mechanismen worden blootgelegd en hebben wel degelijk een effectieve voorspellende waarde over hoe een kandidaat het in zijn functie zal gaan aanpakken. Je kunt in een vragenlijst aangeven dat je jezelf heel mensgericht vindt maar tijdens een rollenspel kan blijken dat je heel gefixeerd bent op resultaten. Misschien ben je zelfs een controlefreak. Dat soort dingen kun je allemaal uit een rollenspel halen.
Blijf bij jezelf
Ik heb veel bewondering voor een kandidaat. Het is niet eenvoudig om binnen 20 minuten te laten zien wie je bent. Ik kan alleen maar als tip meegeven: blijf zoveel mogelijk bij jezelf. Dan gaat het des te beter. Bovendien is het een goede graadmeter voor jezelf om te bekijken hoe je in bepaalde situaties kunt overkomen.
